Sztuka walki samurajów. Zawiera bardzo różnorodne techniki, przede wszystkim:

•   pady – ukemi waza,
•   rzuty – nage waza,
•   uderzenia i kopnięcia – atemi waza,
• techniki bloków – uke waza,
• dźwignie na wszystkie stawy oraz kręgosłup – kansetsu waza,
• techniki duszeń na szyję, tętnice i tułów – shime waza,
• uciski i uderzenia na punkty wrażliwe,
• unieruchomienia po wykonaniu technik – osae waza,
• techniki z bronią – jo, hambo, bokken, yawara.

Początki tradycyjnego ju jitsu trudne są do ustalenia. Ta sztuka walki nie pochodzi od jednego nauczyciela, jak wiele nowoczesnych sztuk czy systemów walki (m.in. aikido, karate Shotokan, czy karate Kyokushin). Jest to raczej wynik długiej ewolucji możliwej dzięki niezliczonej ilości wspaniałych mistrzów, z których każdy wywarł piętno na końcowym wizerunku sztuki. Ju jitsu powstawało na polach bitewnych starożytnej Japonii, jako dopełnienie umiejętności walki tradycyjną bronią (miecz, włócznia).

Tradycyjne ju jitsu nie było sztuką przeznaczoną wyłącznie do obrony. Stosowano je, aby skutecznie unieszkodliwić przeciwnika i zminimalizować możliwość kontrataku. Rzuty, a takie techniki przeważały z uwagi na użycie ciężkiej zbroi, wykonywano w taki sposób, aby jeszcze przed przewróceniem przeciwnika złamać mu przynajmniej jedną kończynę. Oponenta kierowano w taki sposób, aby upadł na głowę, co kończyło się złamaniem karku lub co najmniej poważną kontuzją kręgosłupa. Rzuty uzupełniano technikami kończącymi – uderzeniami, trzymaniami, duszeniami i w razie potrzeby dobiciem przeciwnika ciężkim nożem yoroi doshi (,,przekłuwacz zbroi”).

Aktualnie takie formy wykonywania rzutów są oczywiście surowo zakazane, zarówno w sportowym judo, jak i współczesnym ju jitsu.

Do najważniejszych szkół należały:

- Takenouchi-ryu,

- Kito-ryu i Jikishin-ryu,

- Kyushin-ryu,

- Yoshin-ryu,

- Tenshin-shin’yo-ryu,

- Sekiguchi-ryu.

Wbrew powszechnemu, pokutującemu na Zachodzie przekonaniu, Jigoro Kano (1860-1938) nie wymyślił nazwy ,,judo”. Już w XVIII wieku używano jej w szkole Jikishin jako synonim ,,ju jitsu”. Być może była używana jeszcze wcześniej.

Pełna, bardziej prawidłowa nazwa stylu Jigoro Kano to Kodokan Judo. Wymyślony przez niego styl łączył techniki zaczerpnięte z różnych źródeł (przede wszystkim Kito i Tenjin Shingo) i niewiele różnił się od tradycyjnych wzorców ju jitsu z okresu Edo (1603–1868). Warto podkreślić, że był to styl zupełnie różny od tego, co dziś można obejrzeć podczas treningów i zawodów judo.

Kodokan Judo to hybrydowy system oparty na ideach zaczerpniętych swobodnie z różnych tradycyjnych japońskich źródeł - począwszy od nazwy (o czym powyżej), poprzez ideę tradycyjnego budo jako rodzaju dyscypliny duchowej służącej samodoskonaleniu, a skończywszy chociażby na praktycznych aspektach ,,zasady ju” (elastyczność), którą Jigoro Kano nieco odmiennie zinterpretował. Analiza technik tego stylu prowadzi do wniosku, że wszystkie one pochodzą z dawnych szkół bujutsu i budo, z których Kano usunął elementy brutalne lub niebezpieczne.

Jigoro Kano, w odróżnieniu od tradycyjnych systemów przeznaczonych do stosowania na polu walki, czy do samoobrony w sytuacjach, w których bez znaczenia było bezpieczeństwo agresora, kładł duży nacisk na bezpieczeństwo ćwiczących. Zmiany przez niego wprowadzone w technikach uczyniły z nich rodzaj gry, czy też aktywności sportowej, a następnie bardzo popularnej dyscypliny sportu.

Istotnym jego wkładem w techniki walki wręcz było wprowadzenie chwytu za ubranie podczas ich wykonywania, co miało zwiększyć ich bezpieczeństwo i racjonalność, a co w tradycyjnych systemach, z uwagi na ubiór i uzbrojenie walczących, było praktykowane bardzo sporadycznie.

Po śmierci Jigoro Kano, jego następcy położyli nacisk przede wszystkim na sportowy aspekt judo.

Ogromny wpływ na kształt współczesnego ju jitsu miał wspomniany powyżej Jigoro Kano, którego styl był w gruncie rzeczy pierwowzorem aktualnie ćwiczonych współczesnych styli ju jitsu. Podkreślić należy, że poza obecnie rozumianą walką judo (rywalizacja sportowa z użyciem rzutów, walka w parterze), Jigoro Kano nie zapominał o aspektach samoobronnych swojego stylu, które były integralną częścią jego systemu. Jest tam miejsce na kopnięcia, uderzenia, dźwignie na wszystkie stawy i szeroko rozumianą samoobronę. We współczesnych systemach ju jitsu nacisk kładziony jest w głównej mierze na te aspekty. O rozkładzie akcentów w systemie szkolenia decyduje już mistrz kierujący daną szkołą, czy sekcją. Warto również podkreślić, że w wielu szkołach na poziomie stopni mistrzowskim naucza się bardzo niebezpiecznych technik tradycyjnego ju jitsu, które mogą prowadzić do poważnego uszkodzenia przeciwnika. Próba odtworzenia wszystkich obecnie stosowanych technik ju jitsu w ich kształcie tradycyjnym, od bezpiecznych do niebezpiecznych (a zatem odwrotnie niż uczynił to Jigoro Kano), wydaje się dziś bardzo trudna i poza Japonią raczej z góry skazana na niepowodzenie. Poza aspektem kulturoznawczym, wydaje się ona również mało praktyczna z punktu widzenia samoobrony.

Poza wspomnianym Kodokan Judo, z ju jitsu wywodzi się m.in. aikido, a także brazylijskie ju jitsu, o czym świadczy chociażby nazwa. Niestety znaczna większość adeptów tej sztuki walki nie ma w tym zakresie podstawowych wiadomości, mimo że historia tego stylu zaczyna się od przybycia do Brazylii na początku XX wieku mistrza Kodokan Judo Maedy Mitsuyo. Nie kwestionując skuteczności tej dyscypliny w walce w parterze, należy mieć świadomość, że popularne tam techniki, jak chociażby balacha, czy gilotyna, to nie oryginalne, wymyślone przez mistrzów rodem z Brazylii ,,cudeńka”, lecz znane od bardzo długiego czasu ude-hishigi juji gatame (w przypadku pierwszej z nich), czy ebi garami (druga).

Bibliografia
Serge Mol ,,Japońskie sztuki walki. Przewodnik po koryu jujutsu".
Donn F. Draeger ,,Współczesne bujutsu i budo”
Krzysztof Kondratowicz ,,Jiu jitsu. Sztuka walki obronnej”